Музикотерапија

Muzikoterapija


Šta je muzikoterapija?

Muzikoterapija predstavlja psihoterapijsku tehniku, skup metoda u kojima muzika ili zvuk služe kao osnovno sredstvo uspostavljanja komunikacije sa klijentom.

Upotrebljava se u preventivne, dijagnostičke i terapijske svrhe, kao i za stimulaciju psihofizičkog i duhovnog razvoja.

Iako prvi oblici muzike datiraju još iz doba kada verbalna komunikacija nije bila razvijena i kada su upravo zvuci predstavljali osnovni vid komunikacije; iako je kroz istoriju muzika prošla razvojni put od uproštenog vokalnog izražavanja primitivnog čoveka do osnivanja instrumenata koji dosežu i proizvode zvuke, koje čovek nije u stanju;

iako je na tom razvojnom putu isceliteljska moć i široka mogućnost primene muzike, kontinuirano poznata (sveprisutnost: od paganskih običaja, rituala, folklora do masmedija, koncernih hala i udobnosti sopstvenog doma) muzikoterapija, kao naučna disciplina, u svetu je počela da se razvija tek sredinom XX veka.

U našoj zemlji stručni početak pripada dr Petru Stankoviću („Božanstvena medicina“ (1945.); tehnika- muzikalna psihoterapija), a začetnik muzikoterapije kod nas i osnivač Udruženja muzikoterapeuta Srbije je dr Ranka Radulović.

Doktorka Radulović je autor dve, u svetu nove, tehnike:

I  Analitičko slušanje muzike- metod vođenih fantazija

-         primenjuje se u lečenju svih vrsta psihijatrijskih i psihosomatskih problema

II  Integrativna muzikoterapija

-         primenjuje se kod različitih kategorija dece sa specijalnim potrebama

Postoje dve oblasti muzikoterapije: aktivna i receptivna muzikoterapija.

Aktivna muzikoterapija: terapeut i pacijent pomoću glasa ili instrumenta postižu komunikaciju; primenjuje se sa pojedincem ili grupom sa kojima je verbalni vid komunikacije otežan ili onemogućen

Receptivna muzikoterapija: je ona u kojoj pacijent (grupa) sluša odabranu muziku i pomoću testiranog muzičkog izbora postiže željeni psihološki, terapijski efekat

Tehnike muzikoterapije:

-    analitičko slušanje muzike (metod vođenih fantazija)

-     art muzikoterapija

-     integrativna muzikoterapija

-    metod muzičkog izbora

-    metod pisanja pesama

Analitičko slušanje muzike- metod vođenih fantazija

Primenjuje se tako što klijent, sam ili u grupi, sluša muziku u dva navrata.

Pri prvom slušanju izvuče se problem i klijent potom zamišlja situaciju o kojoj govori ta muzika. Tokom drugog slušanja se razgovara o fantaziji koja pomaže da se dođe do rešenja.

Kako navodi dr Ranka Radulović: „Desna hemisfera mozga vezana je za emocije i telo, a leva za analizu i mišljenje. U slučaju traume, nastaje disbalans između te dve hemisfere, osoba je preplavljena afektom i kognitivno funkcionisanje je ugroženo. Budući da slušanje muzike aktivira desnu hemisferu, a analiza levu, uz analitičko slušanje muzike traumatska polja se odmrzavaju, energija se vraća telu i ponovo se uspostavlja ravnoteža između hemisfera.“

Primenjuje se kod dece i odraslih u tretmanu psihijatrijskih i psihosomatskih poremećaja, kao i kod zdravih osoba u cilju povećanja introspektivnosti, asocijativnosti, adaptivnih kapaciteta i efikasnosti, u podsticanju duhovnog razvoja i prevenciji bolesti.

Art muzikoterapija

Primenjuje se kod osoba sa težim psihičkim poremećajima. Umesto da se razgovara, fantazija se predstavlja kroz crtanje, pisanje.

Integrativna muzikoterapija

Primenjuje se u svim kategorijama urođenih i stečenih hendikepa kod dece i odraslih, kao i kod somatskih oboljenja.

Terapijski ciljevi su usmereni ka razvoju socijalnih veština, odnosno, ka kontroli agresije, razvoju inicijative i osećanja kolektivizma i kohezivnosti sa grupom, zatim ka razvoju kapaciteta za rešavanje konkretnih i aktuelnih problema.

Osim u zdravstvenim ustanovama, veoma je primenljiva i u predškolskim i školskim ustanovama, kao i u ustanovama socijalnog staranja.

Metod muzičkog izbora

Klijent je taj koji vrši odabir muzike koju želi da sluša tokom seanse, a zatim se o njoj razgovara individualno ili u grupi. Ovaj metod je pokazao veliku efikasnost u radu sa velikim grupama, kao i sa adolescentima.

Metod pisanja pesama

Primenjuje se u radu sa decom u cilju savladavanja straha od dijagnostičkih ili terapijskih procedura, kao i kod dece koja su u bolnici.

Muzikoterapeut pomaže detetu da strah pretoči u reči, a reči u stihove, pesma se potom zapiše, doda se melodija, snimi na CD i na taj način pesma dobija ulogu prelaznog objekta, umesto mede ili ćebenceta. Kada dete ide na snimanja i ispitivanja, nosi pesmu sa sobom i oseća se sigurno.

Terapijski pristup

Sa klijentom se obavlja inicijalni muzikoterapijski intervju, kako bi se utvrdio njegov problem, razmatraju se terapijski ciljevi, bira potencijalno najefikasnija tehnika i tokom seansi se prate rezultati jasno utvrđenim instrumentima.

Izbor muzike se zasniva na teoriji zvučnog identiteta, koja smatra da svaki čovek ima svoj zvučni identitet, koji stiče tokom prenatalnog razvoja, a koji po rođenju biva oblikovan uticajima okruženja, grupe, kulture.

Muzikoterapeut primenjuje muzikoterapijski metod u okviru slušanja muzike, razume psihodinamske poremećaje, poznaje medicinske aspekte bolesti, razmatra psihosocijalne faktore, kao i transferzalni i longitudinalni presek koji prati nastanak poremećaja.

Mogućnost primene

-         u lečenju svih kategorija psihijatrijskih poremećaja, kod dece, odraslih, individualno, u grupi, u bolničkim i vanbolničkim uslovima

-         u defektologiji, u tretmanu mentalnih retardacija i razvojnih poremećaja

-         metod izbora u lečenju dece sa autizmom

-         kod osoba sa poremećajem govora, poremećajem sluha, vida i drugim vrstama hendikepa

Zaključak

Ne postoji univerzalna terapijska muzika, već se odabir vrši zavisno od terapijskog cilja ili faze terapije. Muzika služi kao sredstvo komunikacije, a suština terapije leži u odnosu muzikoterapeut-pacijent, koji nosi potencijal za postizanje terapijske promene i lečenje.